15 grudnia kończą się konsultacje społeczne w sprawie nocnego ograniczenia sprzedaży alkoholu w Krakowie. Ograniczenie ma dotyczyć sprzedaży na wynos w sklepach, nadal można będzie spożywać alkohol w lokalach usługowych. To już ostatni dzień, aby zabrać głos w tej sprawie. Jesteśmy za takim ograniczeniem. Dlaczego? Powszechny dostęp do alkoholu w Polsce generuje kilka konkretnych problemów, które chcemy Wam dzisiaj przybliżyć.
Problemy z powszechnym dostępem do alkoholu
- Za skutki nadmiernego picia płacimy wszyscy. W 2021 r. koszty społeczno-ekonomiczne związane ze spożyciem oszacowano na 93 mld złotych. Wlicza się w to m.in. przedwczesna śmiertelność, obsługa prokuratorska, sądowa i policyjna przestępst, koszty hospitalizacji, ambulatoryjne i leków refundowanych etc. Nie równoważą tego wpływy z akcyzy za alkohol. W 2021 r. wyniosły “jedynie” 13 mld złotych. To oznacza, że rocznie do skutków picia dopłacamy 80 mld zł. Dla porównania budżet NFZ za 2021 r. to 83 mld zł. [1]
- Wpływy do budżetu miasta Krakowa z udzielania zezwolenia na sprzedaż alkoholu na przyszły rok zaplanowano na 25 mln złotych. 100 proc. tej kwoty przeznaczane jest na leczenie uzależnień, jednak kwota ta nie pokrywa wszystkich innych kosztów związanych z piciem – na przykład kosztów licznych interwencji Straży Miejskiej. Albo kosztów funkcjonowania Izby Wytrzeźwień, która kosztuje nas 6 milionów złotych. [2]
- Podobny zakaz wprowadziło ponad 200 gmin, w tym w miastach takich jak Skawina, Zakopane, Katowice, Wrocław czy Poznań. Tam, gdzie zakaz wprowadzono, notuje się zmniejszoną liczbę wykroczeń i doprowadzeń na izbę wytrzeźwień. Dla przykładu w Katowicach, gdzie zakaz funkcjonował pierwotnie tylko w Śródmieściu, odnotowano spadek przypadków spożywania alkoholu w miejscu publicznym o 45 proc. rok do roku (539 przypadki mniej), spadek liczby interwencji dotyczących os. nietrzeźwych o 46 proc. (747 interwencje mniej) oraz spadek liczby doprowadzeń do izby wytrzeźwień o 66 proc. (221 mniej). [3]
- W pobliskiej Skawinie spadła też liczba przestępstw przeciwko rodzinie (z 61 do 24), niszczenia mienia (z 70 do 46) oraz uszkodzenia ciała (z 28 do 12). Mniej było też interwencji służb. Porównywano półtora roku przed wprowadzeniem zakazu i taki sam okres po wprowadzeniu. [4]
- Kolejny aspekt to wymieranie centralnych dzielnic Krakowa, nazywanych imprezowymi. Jednym z powodów jest alkoturystyka i nocne libacje, które zakłócają życie i bezpieczeństwo mieszkańców. Nawet jeżeli osoby korzystają z lokali usługowych, to przed, w trakcie lub po imprezie często “dobijają” się małpkami i innymi napojami alkoholowymi.
- Nigdzie w Polsce nie odnotowano zależności między wprowadzeniem nocnego ograniczenia sprzedaży alkoholu, a powstawaniem “melin”.
- Wprowadzenie ograniczenia jest zgodne z uchwalonym przez większość Rady Miasta Krakowa Gminnym Programem Profilaktyki na lata 2023-2026 (Cel 7. Ograniczenie dostępu do alkoholu, pkt. D). [5]
- Średnie roczne spożycie alkoholu mierzone w litrach czystego alkoholu na osobę wynosi w skali globu ok. 6 litrów. W Polsce jest to, w zależności od źródeł, nawet do ponad 11 litrów na osobę rocznie. Co ciekawe większe od średniej spożycie odnotowano w Warszawie (ponad 13 litrów). To może wskazywać, że w większych ośrodkach, gdzie dostępność jest także większa, pijemy po prostu więcej. [6]
- Istnieje wiele badań pokazujących korelację między dostępnością a spożyciem. Większa dostępność do sklepów monopolowych powoduje częstsze spożywanie alkoholu w szkodliwych ilościach i więcej wizyt w szpitalach. Badania potwierdziły wpływ polityk w ograniczeniu godzin i gęstości punktów sprzedaży na ograniczanie szkód związanych ze spożywaniem alkoholu. Społeczności o większej dostępności alkoholu doświadczają wielu negatywnych konsekwencji, w tym przemocy, zachowań aspołecznych, zmniejszonej wydajności pracy i ogólnej jakości życia. [7]
- Inne badania pokazują, że istnieje korelacja między spożyciem alkoholu wśród nastolatków, a dostępną liczbą punktów sprzedaży alkoholu mimo zakazu sprzedaży alkoholu nieletnim. [8]
Źródła
[1]
Czynniki wpływające na popyt na alkohol w kontekście kosztów społecznych i ekonomicznych w Polsce. Zmiany wysokości danin publicznych i model ceny minimalnej a spożycie alkoholu i wpływy do budżetu. PARPA, SGH w Warszawie, lipiec 2021.
[2]
https://www.bip.krakow.pl/zalaczniki/dokumenty/n/361838/karta
[3]
https://bip.katowice.eu/Lists/Dokumenty/Attachments/128811/Sesja%20XLV-1010-22.pdf
[5]
https://www.bip.krakow.pl/zal.php?zal_id=18569
[6]
https://ourworldindata.org/alcohol-consumption
[7]
Pereira G, Wood L, Foster S, Haggar F (2013) Access to Alcohol Outlets, Alcohol Consumption and Mental Health.
[8]
Roman CG, Reid SE, Bhati AS, Tereschenko B. Alcohol outlets as attractors of violence and disorder. The Urban Institute. 2008.
[9]
Exposure to alcohol outlets, alcohol access, and alcohol consumption among adolescents (2019) Christopher N. Morrison, Hilary F. Byrnes, Brenda A. Miller, Sarah E. Wiehe, William R. Ponicki, Douglas J. Wiebee.
