Dziś, kiedy jesteśmy tak świadomi tempa w jakim niszczymy przyrodę i jednocześnie świadomi jak bardzo jej potrzebujemy, po raz kolejny musimy szukać argumentów, które pozwolą nam ochronić unikatowy las łęgowy, jedno z najcenniejszych siedlisk lasowych w Polsce. Nieprzypadkowo takie zbiorowiska roślinne chronią zarówno polskie prawo jak i przepisy UE w postaci Dyrektywy Siedliskowej, która łęgi umieszcza wśród siedlisk priorytetowych. Co więcej, siedlisko to znalazło się na liście powstałej na potrzeby NFOŚiGW zawierającej zestawienie gatunków i siedlisk, których stan ochrony jest zły, a więc domyśle wymagających szczególnej troski i zabiegów ochronnych. Łęg w Przegorzałach, bo o nim mowa, należy do nielicznych już pozostałości po dawnych lasach łęgowych. Przyjmuje się, że obecnie zajmują one jedynie 5% swojego dawnego zasięgu. Co ważne jedynie 1% z nich to lasy tworzone przez starodrzew. Tak jest w Przegorzałach.
Dlaczego to takie ważne, a co za tym idzie dlaczego ochrona łęgu w Przegorzałach powinna być priorytetem? Szatę roślinną opisywanego łęgu budują przede wszystkim olbrzymich rozmiarów topole i wierzby. Ich pnie stanowią podporę dla licznych pnączy, np. chmielu. Dolne piętro stanowią młode drzewa oraz krzewy, np. bez czarny, czeremcha, wierzba. Runo wypełniają rośliny zielne typowe dla łęgów. Taka struktura lasu przywodzi jednoznaczne skojarzenia z lasami tropikalnymi i decyduje też o różnorodności gatunkowej zwierząt. Piętrowa struktura roślinności, obecność martwego drewna, zarówno stojącego jak i leżącego, stwarza warunki życia dla licznych bezkręgowców oraz kręgowców. Wśród nich są także gatunki chronione prawem krajowym i europejskim, np. dzięcioł średni, dzięcioł zielonosiwy, ślepowron. Łącznie literatura podaje ponad 60 gatunków ptaków stwierdzonych w przegorzalskim łęgu i terenach bezpośrednio z nim sąsiadujących. Kilkanaście niewielkich oczek wodnych, które są pozostałością po wyrobiskach ziemi i żwiru rzecznego, stwarza obecnie sprzyjające warunki nie tylko dla ptaków wodnych ale przede wszystkim dla płazów i ssaków wodnych, takich jak bóbr czy wydra. Część zagłębień pozostaje wypełniona wodą nawet w okresach dotkliwej suszy, co gwarantuje możliwość bezpiecznego rozrodu płazów, całkowicie zależnych od wody w okresie składania jaj i rozwoju młodych.
Te, wymienione w wielkim skrócie cechy powodują, że jest to siedlisko unikatowe, oferujące zestaw specyficznych warunków kształtujących ten ekosystem. Co za tym idzie, jest bardzo trudne do odtworzenia i niemożliwe do zastąpienia innymi formami nasadzeń roślin drzewiastych. Ingerencja, zwłaszcza w tak dużej skali jak budowa drogi spowoduje nieodwracalne zniszczenie tego miejsca. Biorąc pod uwagę faunę, teren ten oprócz tego, że jest miejscem życia, wyprowadzania lęgów, czy odpoczynku w czasie migracji, ma jeszcze jedną zasadniczą funkcję. Jest to ważna część korytarza ekologicznego, czyli obszaru niezabudowanego umożliwiającego przemieszczanie się zwierząt bez wchodzenia w konflikty z infrastrukturą i ludźmi. Zabudowa terenów nadrzecznych to krótka droga do częstszych kłopotów w postaci obecności zwierząt (często dużych, jak łoś) w terenach zabudowanych. Łęg w Przegorzałach z racji swojej lokalizacji i niezwykłych walorów przyrodniczych to także idealne miejsce, gdzie odbywa się wiele zajęć edukacyjnych, zarówno dla najmłodszych jak i dla dorosłych. Studenci kierunków przyrodniczych, takich jak leśnictwo czy biologia, ale także kierunków artystycznych regularnie odwiedzają ten teren mając możliwość zobaczyć z bliska jak funkcjonuje ekosystem lasu łęgowego w najlepszym swoim wydaniu – ze starymi drzewami, pnączami i mieszkającymi wśród nich zwierzętami.
dr inż. Małgorzata Bujoczek
Katedra Bioróżnorodności Leśnej
Wydział Leśny URK
1 Komentarz
Ok, wszystko prawda, tylko przecież proponowana trasa Pychowicka nie przechodzi przez ten las. Cały odcinek pomiędzy wałami Wisły jest pokonywany w tunelu lub w tunelu i mostem (zależnie od wariantu).